Het is het voorjaar van 2017 als mijn dochter van 15 besluit dat de afgesproken 01:00 uur veel te vroeg is om thuis te komen na een feestje. Halverwege de avond vindt ze dat 03:30 uur veel beter is. Dit was niet de eerste keer dat ze zich niet aan de regels hield. Tot de puberteit werkte het systeem van straffen en belonen prima. Als ouder houd je vast aan wat eerder werkte. In de pubertijd had straffen ineens geen enkel effect en leverde een hoop boosheid bij ons en stress bij haar op.
Waarom werkt het niet?
Het puberbrein werkt anders, dan wist ik al, maar hoezo werkt straffen dan niet meer? Het werkte tot dan toe prima! Een beetje Googelen bewees dat ik niet de enige was die niet meer wist hoe ik mijn puber in de hand moest houden. Het straffen van een puber die grenzen overschrijdt, is een populaire methode en blijkt bij heel veel ouders niet te werken. In de manier waarop wij in het westen opvoeden wordt het stellen van grenzen gelijkgesteld aan straffen. Dat dit met (jonge)kinderen goed werkt, hebben we allemaal wel gemerkt. Waarom werkt het dan niet meer bij pubers? Ik heb eerder een essay aan dit onderwerp gewijd.
Pubers
Volgens pedagogen heeft het straffen van pubers weinig tot geen zin. Straffen is vooral een uiting van frustratie van de ouders om weer greep op de situatie te krijgen. Daarnaast ontneemt straffen ons onze eigen verantwoordelijkheid. Door te straffen hebben pubers niet het leerproces van zelfstandig worden en verantwoordelijkheid nemen voor wat zij doen en hun (eventuele) keuze. Ze moeten leren om zelfstandig beslissingen te nemen en situaties in te schatten. Verantwoordelijkheid-dragen leert een puber door het te krijgen en de consequenties van zijn keuzes te accepteren. En leren gaat nou eenmaal met vallen en opstaan:
Het straffen van een puber heeft dus niet tot gevolg dat deze zijn gedrag gaat aanpassen en de volgende keer zich wel aan de regels houdt.
Wat wel te doen?
Tips om je puber zoveel mogelijk binnen de grenzen te houden:
- Wees flexibel en bedenk wat je ècht belangrijk vindt: wil je dat hij op tijd thuis is omdat jij wilt slapen of wil je dat hij op tijd thuis is omdat je wilt weten dat hij veilig is?
- Leg uit waarom de regels er zijn: wees eerlijk en stel je desnoods kwetsbaar op. Als je respect en begrip toont, krijg je dat ook vaker terug.
- Geef ze eigen verantwoordelijkheid: ze kunnen meer dan je denkt en schamen zich als ze er niet aan kunnen voldoen.
- Natuurlijk gaat het wel eens mis. Wordt niet boos en praat met je puber over hoe het zo heeft kunnen gebeuren. Daarmee geef je hem inzicht in zijn gedrag, keuzes en bovenal leer je hem met verantwoordelijkheid omgaan.
Als je dan toch persé straf wil geven: Geef een korte straf die zo snel mogelijk wordt uitgevoerd. Wat het beste werkt is een privilege innemen (zoals bijvoorbeeld die avond niet uit mogen gaan).
Kan je wat hulp gebruiken?
Meer over straffen van pubers
Ik heb inmiddels een tweede blog over dit onderwerp geschreven. Klik hier om het te lezen.
